Śledzik, kończy się karnawał

Słowo „karnawał” pochodzi z języka włoskiego. Po polsku mówimy „mięsopust”, „zapusty” lub „ostatki”. Ma to oznaczać pożegnanie mięsa przed wielkim postem. Można powiedzieć, że karnawał w Polsce trwa od Nowego Roku lub Trzech Króli do Środy Popielcowej. Polskie zabawy i zwyczaje zapustowe są często wesołe i swawolne, obchodzone z temperamentem i zgodnie z naszą tradycją, chociaż niektóre są wyraźnie włoskiego pochodzenia. Do Polski prawdopodobnie przybyły wraz z królową Boną.

Wtorek przed Środą Popielcową to ostatni dzień karnawału. Kończy trzydniowy okres „ostatków” - hucznych zabaw poprzedzających 40-dniowy czas postu. Wtorkowa „śledzikowa" impreza kończąca karnawał ma wprowadzić nas w spokojny i skromny okres postu, w trakcie którego o tańcach i rozrywce powinniśmy zapomnieć. „Śledzik" to również ostatni czas na postanowienia wielkopostne. Popularny śledź symbolizuje zatem okres wyrzeczeń, w tym i wyrzeczeń kulinarnych.

Na Kaszubach podczas ostatków trzeba było zużyć całe mięso i smalec z przedświątecznego uboju, bo od Środy Popielcowej jedynym dozwolonym tłuszczem był olej, i to w niewielkich ilościach. Masło było jedynie dla chorych i małych dzieci. Wielki Post obchodzono bardzo skromnie. W domu nie mogło być ani odrobiny tłuszczu zwierzęcego. Na Kaszubach naczynia do pieczenia lub smażenia mięsa wieszano na płocie, na dowód, że w tym domu mięsa się wtedy nie jadło.
Specjalnym obrzędowym daniem zapustnym były „plińce”, czyli placki z surowych, utartych ziemniaków usmażonych na tłuszczu. Do dziś przysmakiem do kawy są „purcle”- pączki, którymi zajadamy się w tłusty czwartek.

W okresie postu popularnym daniem stał się śledź. A to dlatego, że zawsze było i jest go pod dostatkiem. Jest go w tak dużo w morskich akwenach, że stał się najpopularniejszą rybą świata.
Niegdyś śledź, występował tylko w północnej części Oceanu Spokojnego. Stamtąd poprzez Morze Arktyczne śledzie przedostały się do Oceanu Atlantyckiego. Dzisiaj pływają w wodach strefy zarówno chłodnej, jak i umiarkowanej.
Rozróżniamy kilka ich rodzajów: pełnotłustymi nazywamy śledzie mocno solone, poławiane w czerwcu i lipcu. Śledzie pełne to ryby zawierające mlecz lub ikrę i poławiane w sierpniu, natomiast śledzie zwykłe poławiane są w okresie tarła (wiosną lub jesienią, w zależności od gatunku). Za najsmaczniejsze uważa się matiasy: młode osobniki, które nie przeszły tarła i nie mają jeszcze ikry i mlecza. Ich mięso jest bardzo delikatne i aby tę cechę zachować, mniej się je soli, ale przez to nie są one zbyt trwałe.
Popularne "śledziki" dostarczają kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, korzystnych dla naszego serca. Ale niestety mają też bardzo dużo soli, która nie jest korzystna dla osób chorujących na nadciśnienie tętnicze. Zdecydowanie zdrowszym sposobem przygotowywania jest więc gotowanie lub grillowanie śledzi świeżych, nie solonych.
Ostatki niestety kończą karnawał. Zaczyna się okres Wielkiego Postu. Zamiast szaleć na parkietach i imprezach karnawałowych doceńmy spotkania z przyjaciółmi by na przykład grając w karty lub gry planszowe prowadzić twórcze i ciekawe rozmowy?  A przy tym i przekąsić coś zdrowego można. Czas na przemyślenia....

Katarzyna Karpus
Poradnia Dietetyczno – Żywieniowa NZOZ „GEMINI”
Chojnice, ul. Młodzieżowa 35
Tel. 52/3974033